Johannes 8=31-59 LR2006

Johannes 8:31-59 LR2006

3 SEPTEMBER 2006

Twaalfde Sondag in Koninkrykstyd

LITURGIESE VOORSTEL

Fokusteks:                    Johannes 8:31-59

Ander tekste:       1 Konings 2:10-12, 3:3-14; Psalm 111; Efesiërs 5:15-20; Johannes 6:51-58

Inleiding

Gehoorsaamheid en Koninkrykstyd – dié twee is basies sinonieme. Soos wat Salomo om gehoorsaamheid vra (2 Kon), moet ons ons lewe inrig deur elke dag “versigtig” te lewe (Ef 5). Juis wanneer ons die Here se liggaam eet en sy bloed drink, lei dit tot ’n nuwe, gehoorsame toewyding (Joh 6).

Diensorde

GOD VERGADER ONS VOOR HOM

Voorbereidende sang (opsioneel)

Aanbeveel dat daar vandag nie voorbereidende sang sal wees nie, in die lig van die spesiale ekstra samesang direk ná die verootmoediging. Orrelspel is voldoende.

Sing wel Lied 157 “Here Jesus, ons is saam”

Seëngroet (vanaf kers langs doopbak)

Genade en vrede vir julle van God ons Vader en die Here Jesus Christus! (Ef 1:2).

Aansteek van koninkrykskers

“Wat wil jy hê moet Ek vir jou gee?” het die Here vir Salomo gevra. Hy antwoord: “Gee my gehoorsaamheid aan U” – gehoorsaamheid: sodat hy die volk reg sal regeer en in alles insig sal hê. En toe gee die Here dit vir hom, en nog veel meer as dit: wysheid, rykdom, eer, oorvloed (vgl 1 Kon 3:5b,9).

Ons steek nou hierdie kers aan, sodat dit ons kan herinner en ook aanspoor om gehoorsaam

aan die Here te wees: gehoorsaam met ons hele lewe, gehoorsaam elke dag.

Kindertyd

Vertel vir die kinders die verhaal waar Salomo gevra het om gehoorsaamheid en insig (vgl 1 Kon 3:2-15).

Verootmoediging

Voorganger:          Efesiërs 5:15-20

Samesang (nav Ef 5:19)

’n Psalm:               Psalm 33:1,7 “Sing juigend, sing ‘n nuwe loflied”

’n Lofgesang:        Lied 209 “Heer, met my hele hart”

’n Ander geestelike lied:            Lied 471 (temalied) “Soek allereers die koninkryk van God”

DIENS VAN DIE WATER

Viering van doopsakrament

Sien ook Sondag 6 Augustus 2006.

Dooplied

Lied 289 “Jesus, Heer, op wie ons hoop”

Toewyding

Gemeente:    Lees Psalm 111:1-10 (uit die Bybel almal hardop saam).

DIENS VAN DIE WOORD

Gebed om die opening van die Woord

Psalm 119:89-96 (afsonderlik of saam met ’n vrye gebed)

Skriflesing

Johannes 8:31-59 (of gedeelte volgens preek)

Respons van gemeente (verkieslik sonder aankondiging)

Lied 206 “Halleluja!” (Zimbabwe) – orrelis gee net eerste akkoord.

Preek

Respons

Gemeente: Lied 241 “Troue Here van my lewe”

DIENS VAN DIE TAFEL

Opmerking: Indien die doopsakrament gevier word, hoef daar nie noodwendig ook nagmaal te wees nie. Die gemeente kan dan net herinner word aan die nagmaal (soos hieronder). Indien daar nie ’n doopviering is nie, kan die volledige nagmaal na goeddunke gevier word. Gebruik dan enige liturgie soos by een van die ander (volledig nagmaal) Sondae en pas dit na goeddunke aan.

Nagmaalherinnering

Voorganger gaan staan by die nagmaalstafel; nagmaalbeker en –bord is op die tafel.

Voorganger lees die vyfde betekenis van die nagmaal uit die gewone nagmaalsformulier, naamlik “die nagmaal is ‘n vreugdefees”. Al spreek die tekens van die lyding en sterwe van Jesus Christus, van sy kruis, sy bloed wat vergiet is en sy liggaam wat gebreek is, staan die nagmaalsviering nie in die teken van rou en droefheid nie. Hoewel die gemeente die nagmaal met gewyde erns vier, is dit tog ’n vreugdefees, waar die Heiland op ’n besondere manier die vrugte van sy lyding, sterwe en opstanding uitdeel. In die nagmaalsfees mag die gemeente nou van die vreugde smaak wat vir ons by die bruilofmaaltyd van die Lam wag.

Voorganger:          Die Here Jesus beklemtoon vir ons in Johannes 6:54-56: “Wie my liggaam eet en my bloed drink, het die ewige lewe. My liggaam is die ware voedsel, en my bloed is die ware drank. Wie my liggaam eet en my bloed drink, bly in My en Ek in hom.” Dit behoort vir jou groot vreugde te bring!

Lief-en-leed/aankondigings

Voorbiddingsgebed

Opneem van die offergawes

UITSENDING

Verbintenis

Geloofsbelydenis, 12 Artikels (hardop saam)

Slotlied 

Lied 161 “Halleluja! Heer, U is ons lewe”

Seën

Voorganger:          Wysheid begin met die dien van die Here; almal wat dit doen, het ware insig.

Die Here voed dié wat Hom dien. Die Here hou sy verbond altyd in stand.

Die Here laat jou die krag van sy dade ervaar (Ps 111:10,5,6a, aangepas).

Antwoord

Die gemeente sing Lied 313 “Amen” (x2).

PREEKSTUDIE – JOHANNES 8:31-59

Teks en konteks

Vers 31 bring onmiddellik vrae na vore. Wat word bedoel met “die Jode wat in Hom glo”? Hoe kan mense wat tot geloof in Jesus gekom het, sy woord en persoon so heftig weerstaan en selfs moordgedagtes teen Hom koester? Sluit die “baie mense (wat) tot geloof in Hom gekom” het van vers 30 ook die Jode van vers 31 in? In vers 30 word die Griekse woordkonstruksie pisteuõ met die akkusatief gebruik en gevolg deur eis, terwyl die woord pisteuõ met die datief in vers 31 voorkom. Volgens Tasker en ander kommentatore dui Johannes met die woordgebruik in vers 30 op ’n voller en minder formele geloof as dié van vers 31. Uit die gesprekke wat volg, is dit duidelik dat hierdie Jode eintlik opgehou het om gelowiges te wees en dat die vertaling “die Jode wat Hom geglo het” moontlik beter sou wees. Hierdie Jode was gewillig om intellektueel baie van Jesus se leerstellinge te aanvaar, maar nie om die konsekwensies daarvan op hulleself toe te pas nie. Hulle was, met een woord, naamdissipels (vgl 2:23-25). Hierdie teksuitleg voorsien dan ook die sleutel tot ’n beter verstaan van die opbou van die spanning tussen hulle en Jesus, in die nadraai van die huttefees, tot by die finale breuk soos in vers 59 beskryf.

’n Warm debat tussen Jesus en die Jode (31-58) volg na aanleiding van Jesus se ondubbelsinnige verklaring in vers 31 en 32 van wie waarlik sy dissipels is. Dit is kenmerkend van Johannes se weergawes van die gesprekke wat Jesus gevoer het, dat Hy altyd die inisiatief neem deur ’n stelling op gesagvolle wyse neer te lê (sien 3:3; 4:10; 5:19 vv; 6:26, 27; 6:44,47; 7:37, 38; 8:12; 10:1-5). As Seun en “gestuurde” van die Vader is Hy voortdurend besig om aan die mense die openbaringswoord oor die weg tot volkome bevryding van die slawerny van sonde te verkondig. Die kern van hierdie boodskap is dat die bevryding van slaaf tot seun in God se huis net kan geskied deur tot ’n nuwe verhouding met God te kom deur die werk van die Seun (36). Slegs deur die onvoorwaardelike aanvaarding van Jesus as die Seun en Gestuurde van die Vader en die getrou bly aan sy woord, kan ware dissipelskap en egte vryheid toegeëien en ervaar word. Dit gaan dus om meer as ’n intellektuele toestemming tot Jesus en sy boodskap – dit gaan om ’n intieme verhouding met Hom as persoon, as die Woord wat mens geword het (1:14) soos Johannes dit ook weergee in die beeld van die wynstok en die lote (15:1).

Die eintlike vraag waarom dit in hierdie debat gaan, bly steeds dié van vers 25: “Wie is jy?” Jesus het Homself reeds by verskeie geleenthede voorgestel: aan die Samaritaanse vrou as Messias (4:26), aan die Jode as die Seun van God (5:18-47), aan die mense in die sinagoge in Kapernaum as die brood wat lewe gee (6:35-59), aan die tempelgangers by die huttefees as die gestuurde van God (7:16-19) en aan ander tempelgangers as die lig vir die wêreld (7:12). Die implikasie van al hierdie voorstellings, gepaard met sy genesings en wonders, was duidelik genoeg vir die hoorders en waarnemers dat Hy aanspraak maak op ’n bonatuurlike status, dié van Messias (Christus). Hulle reaksies hierop was uiteenlopend en het tot verdeeldheid gelei. Sommige het Hom aanvaar vir wat Hy voorgegee het om te wees (7:40, 41a), terwyl ander reeds sy aanspraak as godslastering beskou het en Hom wou gevange neem (7:41b-44). Maar die bewyslas was steeds op hulle om sy godslastering te bewys, soos Nikodemus tereg aangevoer het (7:50, 51). Hierdie Jode, wat sonder twyfel die priesterhoofde en Fariseërs ingesluit het, het wel uit sy woorde die afleiding gemaak dat Hy Hom met God gelyk stel (5:18), maar Hyself het dit tot in daardie stadium nog nie met soveel woorde beweer nie.

In vers 31 tot 59 gee Johannes verslag van die uiters spanningsvolle debat tussen Jesus en die Jode wat geloof in Hom geveins het. Dit is ’n debat waarin die Jode se ongeloof in en weerstand teen Jesus en sy woorde stap vir stap duideliker blyk en Jesus se verklaring van wie Hy is, Hom stap vir stap nader bring aan die openbare erkenning van sy goddelikheid. Die debat bereik sy klimaks, wanneer Jesus verklaar dat Hy God is en die Jode klippe optel om Hom te stenig. Hiermee is alle twyfel uit die weg geruim – Jesus het Hom nie slegs aan God gelyk gestel nie, maar het daarop aanspraak gemaak dat Hy inderdaad in eie persoon die Verbondsgod is wat Hom aan Moses geopenbaar het (Eks 3:14). Vir die gelowiges in Hom wat waarlik sy dissipels was, sou hierdie verklaring die grond van hulle bevryding word en Hy sou dit deur sy opstanding uit die dood en hemelse troonbestyging bevestig. Vir die skyngelowiges en openlike teenstanders, sou dieselfde verklaring egter die grond wees van hulle veldtog om Hom weens godslastering uit die weg te ruim.

Die Jode lei uit Jesus se verklaring af dat Hy insinueer dat hulle nie vry is nie en hulle werp heftig teë dat hulle kinders van Abraham is en nog nooit iemand se slawe was nie (33). Jesus se woorde het hulle godsdienstige en nasionale trots aangetas. Schnackenburg oordeel dat hulle nie in hulle reaksie, soos die Galileërs (6:15), aan eksterne politieke vryheid gedink het nie, maar aan die bekladding van hulle vryheidsin. Ten spyte van die politieke verdrukking (deur die Romeine) sien hulle hulself as vrye kinders van Abraham, wat innerlik nooit voor vreemde oorheersing gebuig het nie. Hy sê: “To be descendants of Abraham was the Jews’ pride and one reason for their assurance of salvation (cf. Matt 3:9 par; Luk 3:8)”. Morris haal ook die volgende sin uit die Talmud aan: “R(abbi) Simeon b.Gamaliel, R. Simeon, R. Ishmael, and R. Akiba, all hold that all Israel are royal children.” Bouma stel dit skerp: “Als kinderen van Abraham rekenden de Joden op deelhebben aan zijn verdiensten. Vleselijke kinderen van Abraham ontvangen het eeuwige leven, zelfs wanneer zij ongelovig en aan God ongehoorzaam zijn.” In die gemoedere van die Jode wat oënskynlik vir Jesus geglo het, het sy verklaring dat die waarheid afkomstig van sy woorde hulle sal vry maak, skerp gebots met hulle geloof dat hulle erflike afstamming (kindskap) van Abraham die bron van hulle vryheid was.

Die opvolgende debat (33-47) draai om hierdie kindskap van Abraham en om die teenstelling tussen wat hulle gedink het hulle is en wat hulle in werklikheid was. Eers toon Jesus aan dat hulle nie seuns is nie, maar slawe (33-36), daarna verklaar Hy dat nie Abraham nie, maar iemand anders hulle vader is (37-41a). Dan stel Hy dit openlik dat die duiwel hulle vader is (41b-47). Ten diepste gaan dit nie om die vraag of hulle kinders van Abraham is nie, maar of hulle kinders van God is en langs watter weg hulle dit geword het

In antwoord op die Jode se aanspraak dat hulle as nageslag van Abraham vry mense is, insinueer Jesus die teendeel. Abraham was vry deur sy geloof in God en dus was hy ook ’n seun in die huis van God. Dit beteken egter nie dat sy nasate op grond van hulle biologiese afstamming outomaties vrye kinders van God is nie. Om dit te wees moet hulle ook Abraham se geestelike nasate wees in hulle verhouding tot God. Wanverhouding tot God is sonde en sonde bring verslawing met verlies van kindskap. As biologiese nasate van Abraham is hulle wel in die huis van God, maar weens hulle sonde is hulle slawe. Daarmee het hulle aanspraak om kinders van Abraham te wees ook verval, want Abraham se geloofslewe ontbreek by hulle. Trouens, “julle doen wat julle by julle vader gehoor het” (38b) en daardie vader is beslis nie Abraham nie. Slegs deur van die sonde verlos te word deur die Seun en hulle verhouding tot God te herstel kan hulle vrye kinders wees van Abraham en van God.

Jesus betwis nie hulle afstamming van Abraham nie, maar verwyt hulle hul gesindheid teenoor Hom en sy woorde (37), want “Ek praat oor wat Ek by my Vader gesien het” (38a). Sy verhouding tot sy Vader is uniek, want dit word visueel beskryf en dui op ’n eenheid wat geen ander mens beskore is nie. Alle ander mense is van die gehoor afhanklik om tot geloof te kom (vgl Rom 10:14). Hierdie Jode het gehoor, maar die ware woorde van die Vader soos deur Jesus uitgespreek, weerstaan en ’n ander vader se woorde aanvaar. As hulle dan teëkap, “Ons vader is Abraham!”, wys Jesus daarop dat mense wat Hom wil doodmaak onmoontlik kinders van Abraham kan wees, want Abraham het nie moordgedagtes gekoester teen iemand wat die waarheid wat hy by God gehoor het, aan hom verkondig het nie (40). Hy was, anders as hulle, toeganklik vir die woorde van God. Dan verklaar Jesus openlik: “Julle doen wat julle vader gedoen het” (41a). Hierdie vader kon nie Abraham wees nie. Wie dan?

Vir die Jode was dit duidelik dat as Abraham nie hulle vader is nie, God dit ook nie kan wees nie. Daarom reageer hulle verontwaardig dat hulle nie in owerspel gebore is nie en dat hulle net een Vader, naamlik God, het (41b). Kommentatore verskil met mekaar oor wat hier met owerspel bedoel word. Morris, Barclay en ander meen dat die woord verstaan moet word in die Ou-Testamentiese sin, waar die afvalligheid van Jahweh af dikwels vergelyk word met hoerery en owerspel (vgl Hos 2 en Eseg 16). Die Jode sou dan met hierdie uitdrukking wou bevestig dat hulle nie afvallig van God is nie, maar vashou aan die ware godsdiens. Hierdie verklaring pas goed by die konteks in. Om die geldigheid van die Jode se aanspraak te bepaal, lê Jesus die toetssteen van hulle verhouding tot Hom (Jesus) aan. As hulle God liefhet, sou hulle Jesus liefhê, en erken dat Hy van God af gekom het en deur God gestuur is. Hulle sou ook begryp wat Hy sê en sy boodskap verstaan (42,43). Hulle slaag egter nie in die toets nie en daarom verklaar Jesus sonder meer: “Julle is kinders van die duiwel; hy is julle vader, en julle wil doen wat julle vader wil hê julle moet doen.” Dan beskryf Jesus die wesensaard van die duiwel; hy was van die begin af ’n moordenaar en hy is, ontdaan van alle waarheid, deur en deur ’n leuenaar – die vader van die leuen (44). Teenoor hom staan Jesus in wie die waarheid beliggaam is en by wie niemand sonde kan aanwys nie. Daarom Jesus se uitdagende vraag aan die Jode: “As Ek die waarheid praat, waarom glo julle nie in my nie?” (45,46). Jesus gee self die enigste moontlike antwoord. Hulle glo nie, want hulle luister nie na die woorde van God nie, omdat hulle nie kinders van God is nie, maar van die duiwel (47).

In hierdie stadium verander die toon van die debat. Die verontwaardiging van die Jode kook behoorlik oor en hulle loods ’n felle persoonlike aanval op Jesus. Hulle vra nou nie meer wie Hy is nie, maar sê self wie hulle dink Hy is. Watter geloof in Hom hulle moontlik nog mag oorgehad het, het verdwyn. Hulle vereenselwig hulle met diegene wat gesê het dat Hy ’n Samaritaan en van die duiwel besete is (48). Hulle is weer volkome deel van die ongelowige Joodse gemeenskap. Waarom Samaritaan? Die skeldwoord kom net hier voor in die evangelies en die betekenis daarvan kan nie gekontroleer word nie. Kommentare is dus ook onseker. Barclay sê: “If that is what they did call Him they meant that He was a foe of Israel, for there was deadly enmity between the Jews and the Samaritans, that He was a law breaker because He did not observe the law, and above all that He was a heretic, for the word Samaritan and the word heretic had become synonimous.” Schnackenburg bespreek drie moontlike verklarings wat hy soos volg saamvat: “All these aspects can be combined: heresy, blasphemous claims, ‘adultrous’ idolatry, all are embodied for the Jewish mind in being a Samaritan and can be interpreted in no other terms than possession.” Die Jode draai dus die beskuldiging wat Jesus teen hulle gemaak het teen Homself om Hom op die verdediging te plaas en sluit aan by soortgelyke beskuldigings wat die vyandige Jode vroeër en later teen Hom geslinger het (sien 7:20; 10:20; ook Matt 9:34; 12:24 vv; Mark 3:22 vv). 

Jesus se verdediging is kalm en waardig. Hy is nie van die duiwel besete nie, maar eer sy Vader. Deur hulle skeldwoord tas hulle wel sy eer aan, maar Hy is nie op soek na eie eer nie, want sy Vader, wat Regter is en regverdig oordeel, soek vir Hom eer (49,50). Dan gryp Jesus opnuut die inisiatief in die debat deur ’n aardskuddende woord van selfopenbaring. Met die inleidende woorde “amen, amen” eie aan Hom, wat die gewigtigheid van die uitspraak beklemtoon, maak Jesus die stelling dat iemand wat sy woorde ter harte neem, in alle ewigheid nooit sal sterwe nie (51). Dit impliseer dat Hy mag het oor lewe en dood, ’n bevoegdheid wat selfs nie deur die Jode aan die Messias toegedig is nie

Die implikasie gaan nie by die Jode verby nie. Met groter oortuiging verklaar hulle dat Hy van die duiwel besete is en dus dwaal, want die geskiedenis loënstraf sy stelling. Abraham hulle voorvader en die profete (wat almal die woorde van God aan die Israeliete oorgedra het) het gesterwe. Hy kan tog nie groter wees as Abraham wat gesterf het nie. Dit klink smalend en honend as hulle Hom toeslinger: “Wie verbeel jy jou is jy?” (52, 53). Hulle vra nie meer in alle opregtheid “wie is jy” nie. Hulle verklaar vraenderwys dat Hy ’n besetene met verbeeldingsvlugte is wat Homself bo die mees geëerde aartsvader verheerlik.

Jesus antwoord met persoonlike beskeidenheid dat selfverheerliking niks beteken nie, maar dat dit sy Vader is wat Hom verheerlik (54). Onteenseglik moet Jesus se gebruik van die term “verheerlik” reeds hier in verband gesien word met sy verheerliking aan die kruis en daarna (vgl 12:27-33; 13:31-35). Die Vader wat Jesus verheerlik, is dieselfde persoon wat die Jode as hulle God toeëien (54) en tog ken hulle Hom nie. Hulle vertel dus ’n leuen as hulle sê dat hulle Hom ken. Jesus verklaar dat Hy Hom ken (vgl 38a) en sy woorde ter harte neem. As Hy dit moet ontken, sal Hy net soos hulle ’n leuenaar wees (55).

Dan roep Jesus nog ’n getuie tot sy verheerliking, “Abraham, julle voorvader.” Hy het hom daaroor verheug dat hy die dag van Jesus se koms sou sien. Hy het dit gesien en was bly (56). Dit is nie moontlik om hierdie uitspraak van Jesus aan ’n bepaalde gebeurtenis in Abraham se lewe te verbind nie. Barclay gee vyf verskillende maniere hoe die Jode hierdie uitspraak kon interpreteer. Ook Morris, Scnackenburg, Bouma en Tasker haal ’n verskeidenheid interpretasies aan. Barclay gee miskien die mees verteenwoordigende siening waar hy skryf: “Hieruit sien ons duidelik dat die Jode geglo het dat Abraham, op die een of ander manier, toe hy nog gelewe het, ’n visioen gehad het van die geskiedenis van Israel en die koms van die Messias. Dus, toe Jesus sê dat Abraham die dag van sy koms gesien het, het Hy ’n doelbewuste aanspraak gemaak dat Hy die Messias is. Hy wou tuisbring: ‘Julle glo dat God aan Abraham ’n visioen gegee het waarin hy die koms van die Messias gesien het. Dit was hierdie dag, dit was Ek wat Abraham in daardie visioen gesien het’” (my vry vertaling – DPB).

Dit lyk asof die reaksie van die Jode is om Jesus se uitspraak as ’n belaglike onmoontlikheid voor te stel. Abraham het byna tweeduisend jaar vantevore geleef en Jesus was nog nie vyftig jaar oud nie. Hoe kon Hy vir Abraham gesien het? (57). Dit is hulle troefkaart wat die debat moes afsluit. Al sou hulle toegee dat Jesus die Messias volgens hulle verwagting was, sou dit nogtans onmoontlik vir Hom gewees het om Abraham wat eeue vantevore geleef het, te sien. Ook die Messias van hulle verwagting was ’n tydgebonde mens. Wat nog te sê Jesus wie se Messiaanse aansprake hulle nie aanvaar nie.

Tog is dit nie die Jode nie, maar Jesus wat die troefkaart hou. As Hy die tydgebonde persoon is soos die Jode Hom beskou, verval al die aansprake wat Hy in die debat teenoor hulle gemaak het. Dit noop Hom om ’n verdere en finale bekendstelling van Homself te gee. Hy doen dit gesagvol met sy kenmerkende “amen amen” en verklaar: “Voordat Abraham gebore is, was Ek al wat Ek is” (58). Hy praat in goddelike styl (vgl Eks 3:14) en gee daarmee te kenne dat Hy deel het in die goddelike natuur wat nie tydgebonde is nie. G C Morgan sê van hierdie woorde: “Dit is die woorde van die mees onbeskaamde godslasteraar wat ooit gepraat het, of die woorde van God wat mens geword het” (my vertaling – DPB: deur Morris aangehaal). Wie is Jesus dan? “God wat mens geword het!” juig Johannes en die ontelbare skare wat deur geloof in Hom van sondeslawe tot kinders van God vrygemaak is. “Die mees onbeskaamde godslasteraar!” skreeu die Jode en hulle genote wat klippe optel om Hom te stenig (59). Die debat is afgeloop, die breuk is finaal. Sy tyd moet nog net kom (7:30).

Preekvoorstel

Die fokusteks, wat besonder lank is, bevat ’n verskeidenheid preektemas. Drie daarvan kan verbind word aan die drie uitsprake van Jesus wat Hy met “amen, amen” (Dit verseker Ek julle) inlui:

1.   Vers 34-36 Die vrymaking van die slaaf van die sonde. In hierdie preek kan die agtergrond waarteen Jesus die uitspraak gemaak het, geskets word; die valse vryheidsbesef van die Jode met hulle vertroue op hulle afkoms en wetsgehoorsaamheid. Daarteenoor word die vryheid wat die Seun bewerk en die toe-eiening daarvan deur die bevryde gelowiges uiteengesit met verwysing na Skrifgedeeltes soos Romeine 6 (veral v 18 en 22); 8:1-3; Galasiërs 2:15-16. Die toepassing kan dan op die kerklike gemeenskap van ons dag gemaak word wat ook deur valse vryheidstrewes bedreig word. (Lees gerus die skets van Ferdinand Deist, “Waarheid en Vryheid” in sy boekie Die Woord in Beweging.)

2.   Vers 51 Die woorde wat die dood oorwin. Hierdie preek sal kan aansluit by die voorneme van die Jode om Jesus dood te maak en sodoende ’n einde te maak aan Homself en sy lastige leerstellinge, want soos Abraham en die profete sal Hy nie uit die dood uit terugkeer nie. Sy woorde in hierdie uitspraak is sy volle evangelie wat sy oorwinning oor die dood en sy opstanding impliseer (sien 11:25). Daar kan ook op gewys word dat die dood waarvan hier sprake is, die ewige of tweede dood is waarna Openbaring 2:11; 20:6,14, en 21:8 verwys. Die liggaamlike dood is onafwendbaar, maar deur die opstanding van Jesus word dit vir alle gelowiges omskep in ’n poort tot die ewige heerlikheid.

3.    Vers 58  Jesus se verklaring oor Wie Hy in werklikheid is. ’n Preek oor hierdie tema moet noodwendig oor die volle fokusteks handel soos onder Teks en konteks uiteengesit. Ongeloof in Jesus en sy woorde laat mense as slawe in hulle sonde sterwe (8:21), maar diegene wat sy woorde ter harte neem en in sy persoon glo, sal kinders van God wees (1:12-13) en in ewigheid nooit sterwe nie (8:51).

Om die volle fokusteks in ’n preek te behandel, is ’n tema wat oor openbaringskennis handel, beslis bruikbaar. Die Jode wat aangedui het dat hulle Jesus glo, het luidens die hele debat Hom nie werklik geken nie, maar eweneens het hulle hulleself ook nie geken nie. Jesus se selfopenbaring aan hulle het stap vir stap gepaard gegaan met ’n openbaring van wie hulle werklik was. As die kennis van Homself wat Jesus aan hulle geopenbaar het sowel as die kennis van hulself wat sy woorde aan hulle geopenbaar het (d w s die waarheid), deur hulle in opregte geloof aanvaar sou word, sou hulle en Jesus bymekaar uitgekom het en sou hulle as vrygemaaktes waarlik sy dissipels wees. Maar nou het die teenoorgestelde gebeur. Hulle het nóg Jesus nóg hulself herken. Hulle aanvanklike geïnteresseerdheid in Hom en sy woorde het stelselmatig oorgegaan in groeiende verset en ongeloof wat uiteindelik moes uitloop op hulle totale vyandige verwerping van Hom. In die verdediging van hulle selfbeeld het hulle ’n beeld van Jesus gevorm wat begin het as ’n aantaster van hulle godsdienstradisies, gegroei het tot ’n besetene met waanbeelde oor hulle en homself en gevorder het tot ’n onbeskaamde godslasteraar. Die uiteinde was die dood vir albei partye. Hulle in hulle sonde (21) en Hy in opdrag van sy Vader vir hulle en die wêreld se sonde (28, 29).

As Jesus die uitspraak in vers 31 oor ware dissipelskap maak, voel hierdie Jode dat hulle tradisionele godsdiensbeoefening en kulturele sekerhede ernstig deur Hom aangetas word. Hulle ken hulleself nie as verslaafde sondaars wat vrymaking nodig het nie. Daarom erken hulle ook nie sy aanspraak dat Hy as Seun hulle kan vry maak nie. In ’n volgende stap ken hulle nie die oorsprong van hulle moordgedagtes teen Hom, as van die duiwel afkomstig nie (40-47). Is hulle motief dan nie om hulle heilige tradisies te beskerm nie? As Hy dit aan hulle uitwys en daarop aanspraak maak dat Hy die waarheid praat en sonder sonde is, wil hulle Hom nie so ken nie en skep hulle eie beeld van Hom as ’n Samaritaan en duiwelbesetene (48). Nog ’n stap verder en Jesus bring dit tot hulle kennis dat hulle die ewige dood tegemoetgaan, maar as iemand sy woorde ter harte neem, sal hy tot in ewigheid nooit sterwe nie (51). Dit aanvaar hulle nie en beskou Hom as iemand met grootheidswaan, wat Hom bo die aartsvader Abraham verhef (53). In die finale stap wil Jesus dat hulle hulself as leuenaars herken, wanneer hulle beweer dat hulle God ken (55). Hulle wil sy aanspraak dat Hy God ken en dat Abraham hulle voorvader, hom in sy (Jesus se) koms verheug het, as leuentaal ontmasker, deur smalend te vra hoe Hy wat nog ’n jongman is vir Abraham kon gesien het (57). Sy antwoord is ’n opspraakwekkende selfopenbaring. Hy is die ewige “Ek is wat Ek is”, die getroue Verbondsgod wat aan Abraham en Moses verskyn het en die Verlosser van sy bondsvolk is (58). Almal wat in Hom glo, het die ewige lewe. Maar vir die ongelowige Jode was dit die toppunt van vermetele godslastering. Wat hulself betref, voel hulle versterk in hulle selfregverdiging as wetsgetroue nasate van Abraham wat die guns van God geniet.

Die toepassing kan gemaak word deur aan te toon dat in die kerk van Christus vandag nog skyngelowiges en naamdissipels soos die Jode is. Dit is mense wat groter waarde heg aan kultuurfaktore soos afkoms, tradisie, gebruike en groepsbelange as aan Jesus Christus, die Here van die kerk en Seun van God en sy woord. Hulle godsdienstige sekerhede lê in die handhawing van die genoemde waardes en nie in die getrouheid aan die woorde van Jesus en die ongerepte lojaliteit aan Hom as Seun van die Vader en Verbondsgod van sy vrygemaakte volk nie. In die preek kan hierop uitgebrei en ’n beroep op die gemeente gedoen word om naarstig te soek na die ware kennis oor hulleself as sondaars, oor Jesus Christus as goddelike Verlosser, en na die woorde van waarheid waardeur hulle waarlik sy vrygemaakte dissipels kan wees, mense wat hulle geloof deur hulle liefde toon (14:23-26).

Bibliografie

Morris, Leon. The Gospel according to John;  Schnackenburg, Rudolf.  The Gospel according to St John, Vol 2;  Bouma, C  Johannes, K V; Barclay, William. The Gospel of John Vol 2, The Daily Study Bible;  Tasker, R V G John. Tyndale NT Com.; De Boor, Werner. Das Evangelium des Johannes, Wuppertaler Studienbibel; Smelik, E L. Het Evangelie naar Johannes, De Pred. Van het NT;  Deist, Ferdinand E. Die Woord in Beweging, Tafelberg;  Booyens, M J. Elke Dag in die Lig, NGK Boekhandel Tvl.