Matteüs 20

Jaloezie

Wie is er eigenlijk nooit jaloers geweest? In de psychologie worden een groot aantal vormen van jaloezie onderscheiden. Wanneer je zo bij het doopvont staat met ouders die hun kind op arm houden om te laten dopen, dan vraag je je weleens af: wat zal er van dit kind worden? Wat voor een mens zal het worden? Want elk mens heeft zo een aantal mogelijkheden.

Eén van de mindere mogelijkheden is jaloezie. De Bijbeltekst van vandaag geeft aanleiding om stil te staan bij: jaloezie.

Waar komt het vandaan, wat zijn de gevolgen etc. In de Bijbel komt jaloezie veelvuldig voor. Een aantal keren met desastreuze gevolgen.

Jaloezie is dan ook één van de gevaarlijkste gevoelens die er bestaat? Bijvoorbeeld Kaïn was jaloers op zijn broer Abel en sloeg hem dood. De zonen van Jacob waren jaloers op hun broer Jozef en verkochten hem als slaaf. Elke keer wanneer er in de Bijbel sprake is van jaloezie, komen er krachten naar voren die vernietigend zijn. Wat dat betreft Vader en Moeder Van der Veen, hoop ik dat Lucas en Jorinde als leden van jullie gezin samen leren te leven en elkaar leren te respecteren.

In het Bijbelgedeelte van vandaag is er sprake van jaloezie. Het Bijbelgedeelte gaat over het handelen van de landheer en de verwachtingen van degenen die in zijn dienst waren. De landheer doet iets goeds. Daarmee wekt hij bij een bepaalde groep arbeiders verwachtingen. Ze zijn diep teleurgesteld wanneer de landheer zich tegenover hen aan de afspraak houdt. Hun teleurstelling en jaloezie uiten ze dan ook in forse bewoordingen. Ze menen dat ze aan de goede houding van de landheer rechten kunnen ontlenen voor zichzelf.

Wat is de wortel van jaloezie?

Jaloezie begint bij het zien. In ons Bijbelgedeelte zien de arbeiders van het eerste uur dat degenen van het laatste moment het dagloon krijgen dat met hen afgesproken is. Een heel dagloon voor een paar uur werk. Ze wrijven zich als het ware al in hun handen. Zij krijgen vast het veelvoudige van het afgesproken dagloon. Daar hadden ze toch wel recht op na een dag hard werken.

De verwachting van deze werkers heeft geen enkele grond dan wat ze zien gebeuren. Ze zijn heftig teleurgesteld wanneer ze gewoon hun dagloon ontvangen. Het roept bij hen het gevoel op dat het oneerlijk is. Zij hebben er toch zeker recht op.

We zien in het gelezen gedeelte dat de werkelijkheid anders is. Ze hebben recht op hun dagloon en niks meer. De verwachtingen die zij bij zichzelf hebben laten groeien zijn onterecht. Het gevolg is dat ze jaloers zijn op de anderen die in hun ogen bevoordeeld worden. Ze zijn boos op de landheer. Met opgeblazen spierballen en borsten gaan ze naar de landheer. De frustratie spat er van af. Een conflict is geboren. In de kern bestaat het conflict uit jaloezie en in wezen zijn het een stel egoïsten. [1] In plaats dat ze blij zijn dat de Landheer de werkelozen helpt en zo goed is om ze een dagloon te geven willen ze zelf alleen maar meer.

Elk conflict is in wezen terug te voeren naar verwachtingen die onterecht zijn. Deze verwachtingen veroorzaken jaloezie. Dat komt omdat veel mensen egoïstisch zijn.

Relaties gaan dan ook niet kapot omdat je een keer flink boos op elkaar bent maar omdat de mensen die het aangaat jaloers zijn op de ander. Het gevolg is dat het verstand niet meer gebruikt wordt maar dat er onderbuik gevoelens ontstaan.

Wat zijn de gevolgen van jaloezie?

Jaloezie vernietigt alles was op z’n weg komt. Misschien denkt u dat jaloezie niets om het lijf heeft. De praktijk leert echter dat het anders is. Het is een gevaar voor je gezondheid stelt het boek Spreuken: Een tevreden geest geeft een goede gezondheid, jaloezie knaagt aan je botten.[2]

Vriendschappen gaan er aan kapot. Familierelaties hebben er onder te lijden. Bedrijven gaan er door ten ziele. Kerkelijke gemeenten scheuren er door. Jaloezie kan zelfs zeer vrome en geestelijke trekken vertonen. Dat is vermomde jaloezie.

Er zijn oorlogen die door zgn. vrome, zeer geestelijke mensen worden uitgevochten. Ik wijs u op Al-Kaida en op het conflict in Noord – Ierland dat zich honderden jaren voortgesleept heeft.  Oorzaak: ontevredenheid met de eigen positie. Ze willen de macht over de ander willen hebben. Zulke mensen zijn jaloers op anderen die meer hebben dan zij. In wezen wilden de arbeiders macht over de landheer: ze wilden de baas zijn over zijn geld. Deze vorm van macht komt ten diepste voort uit egoïstische motieven. Afgunst is dan ook een ander woord voor jaloezie. Het gaat vaak gepaard met het gevoel dat er onrecht geschied is.

Het is vandaag VREDESZONDAG. Vrede ontstaat daar waar verzoening plaats vindt. Onrecht moet recht gezet worden. Gevoelens van onrecht verdwijnen alleen wanneer er ook verzoening plaats vindt. Wat dat betreft heb ik diepe bewondering voor mensen als Mandela en Bisschop Tutu. Zij zijn in staat geweest om het onrecht te doorbreken en verzoening te bewerken.

Waarom zou God niet goed mogen doen?

In wezen gaat de gelijkenis van de wijngaard over God die goed doet. Het is in wezen Jezus antwoord op de vraag van zijn leerlingen: Wie kan er dan nog gered worden. Een vraag die gesteld werd naar aanleiding van Jezus woorden, dat het moeilijk is voor een rijke om het Koninkrijk van God binnen te gaan.

In wezen stelt Jezus dat God vrij is om goed te zijn voor wie Hij wil. Dat is voor veel mensen onverteerbaar. Ik ga nu iets heel erg versimpelen - veel mensen denken ongeveer zo: ik ga elke zondag naar de kerk dus moet God goed voor mij zijn. Wij kunnen God niet voorschrijven wat hij wel en niet moet doen. Evenmin kun je zeggen: die zie ik nooit in de kerk, dus die zal wel niet in de hemel komen. Wat niet wil zeggen dat ik het fijn vind wanneer mensen na enige tijd niet naar de eredienst te zijn gekomen toch weer gaan deelnemen.

God ziet niet naar de uiterlijke kant van de zaak, God ziet ons hart aan. Daarom moeten wij ook nooit op Gods troon gaan zitten want dan gaat alles radicaal verkeerd.

Dit zien we gebeuren in de gelijkenis van de wijngaard. De arbeiders van het eerste uur zijn afgunstig op de werkers van het laatste uur. De laatsten hebben immers in een korte tijd evenveel verdiend als degenen die de hele dag gewerkt hebben. Zo gaat dat in Gods Koninkrijk. Toen Jezus gekruisigd werd zei hij tot één van de anderen: heden zult gij met mij in het paradijs zijn. Iemand die heel zijn leven gelovig is geweest en daaruit geleefd heeft en degene die op het laatst van zijn leven tot geloof gekomen is ontvangen hetzelfde loon: genade van God. Wie echter heel zijn leven uit geloof geleefd heeft zal ook heel zijn leven de vreugde en liefde van God ervaren hebben. Wie die liefde en vreugde kent, verlangt er naar dat anderen dat ook zullen leren kennen en ervaren.

Gods genade koste God alles: het lijden van zijn geliefde Zoon. Genade is niet goedkoop, het kost de gever alles wat Hij heeft.

Vandaag is Jorinde gedoopt met de namen “Anne Frouke”. Zo zal zij bij God bekend staan. Gods naam is over haar uitgesproken. Ze mag delen in zijn genade en kreeg de tekst mee: Ik geef je inzicht en wijs de weg die je moet gaan. Ik geef raad, op jou rust mijn oog. God is met haar een verbond aangegaan. Op jullie als ouders rust de taak om haar daarin te onderwijzen, zodat ze de weg van God ook kan gaan. Die weg gaan, deel uit maken van dat verbond, wil ook zeggen ‘arbeider zijn in Gods Koninkrijk’. Ze hoort bij God omdat Gods naam over haar is uitgesproken. Zoals eens over jullie Gods naam is uitgesproken. God wil haar in zijn grote genade in zijn koninkrijk een plaats geven. Aan jullie als ouders de taak om haar en jullie zoon Lucas de weg naar dat Koninkrijk te wijzen en te onderwijzen.

Leer haar om God, de landheer, te dienen, in afhankelijkheid van hem. Amen

----

[1] Jak. 3: 16

[2]Spr 14:30